Η γιορτή της Πρωτομαγιάς είναι βαθιά ριζωμένη στην ελληνική λαϊκή παράδοση από τα χρόνια της αρχαιότητας.
Photo by Annie Spratt on Unsplash
Γράφει ο Άρης Σταυρίδης
Η Πρωτομαγιά γιορτάζονταν στην Ελλάδα αλλά και σε πολλές χώρες του κόσμου πολύ πριν η ημέρα αυτή γίνει συνώνυμη των εργατικών διεκδικήσεων.
Πότε η Πρωτομαγιά έγινε… Πρωτομαγιά
Οι Ρωμαίοι είναι οι πρώτοι που υποδέχτηκαν τον Μάιο με γιορτές σε όλο το μήκος και το πλάτος της απέραντης αυτοκρατορίας τους. Τα Φλοράλια γιορτάζονταν στο τέλος του Απριλίου – αρχές Μαρτίου με θεατρικές παραστάσεις και εκδηλώσεις στις οποίες «συμμετείχαν» οικόσιτα ζώα και οι παραβρισκόμενοι επιδίδονταν σε γλέντια με παιχνίδια και φαγητό.
Τον Μάιο γιόρταζαν την άνοιξη και οι γερμανικοί λαοί, όπως και οι Κέλτες, οι οποίοι την περίοδο εκείνη μετακινούσαν τα κοπάδια από τα ποιμνιοστάσια όπου περνούσαν τους χειμερινούς μήνες στα ορεινά λιβάδια για το καλοκαίρι.
Στους εορτασμούς αυτούς σημαντικό ρόλο έπαιζαν οι φωτιές που άναβαν παντού, οι οποίες είχαν αποσκοπούσαν στο να διώξουν τα κακά πνεύματα και να φέρουν την κάθαρση, κάτι σαν τις φωτιές που άναβαν σε πολλά σημεία της Ελλάδας στις 23 Ιουνίου, παραμονή της γιορτής του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου.
Στις αρχές του 18ου αιώνα, η Καθολική Εκκλησία αγκάλιασε τους εορτασμούς της Πρωτομαγιάς οι οποίοι συνδέθηκαν με το πρόσωπο της Παναγίας. Μάλιστα, καθιερώθηκε η συνήθεια τα πορτρέτα και τα αγάλματα που εικονίζουν τη μητέρα του Χριστού να στολίζονται με στεφάνια από λουλούδια.
Η ελληνική Πρωτομαγιά
Τον ελλαδικό χώρο η Πρωτομαγιά άρχισε να γιορτάζεται σύμφωνα με όλα τα ενδεχόμενα την περίοδο της Φραγκοκρατίας. Από τότε έλκουν την καταγωγή τους τα διάφορα έθιμα που τηρούνται ακόμα σε διάφορες περιοχές της χώρας.
Ανάμεσά τους, πρωταγωνιστικό ρόλο έχει το μαγιάτικο στεφάνι, που φτιάχνονταν με κληματόβεργες, βέργες από κρανιά ή λυγαριά και στολίζονταν με κλαδιά και λουλούδια από τους κήπους. Στο στεφάνι που στερεώνονταν σε περίοπτη θέση στην είσοδο του σπιτιού, έβαζαν επίσης, σκόρδο για το «μάτι» και ένα αγκάθι για τους εχθρούς της οικογένειας.
Το στεφάνι έμενε στη θέση τους για δύο ολόκληρους μήνες, ως την παραμονή του Άι Γιαννιού στις 23 Ιουνίου, οπότε και ρίχνονταν στις φωτιές που άναβαν από άκρου εις άκρον της χώρας. Η γιορτή του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, αξίζει να σημειώσουμε, συμπίπτει (στο περίπου) με το θερινό ηλιοστάσιο, μια ημέρα που γιορτάζεται σε όλο τον κόσμο από την αυγή της ανθρωπότητας.
Πρωτομαγιά στην Κέρκυρα
Σε όλη την Ελλάδα η Πρωτομαγιά γιορτάζεται με στεφάνια που πλέκουν συνήθως οι γυναίκες και τα παιδιά κάθε οικογένειας. Στην Κέρκυρα όμως το αποτύπωμα της ιταλοκρατίας είναι ευδιάκριτο παντού, οι ντόπιοι έφτιαχναν στο παρελθόν το λεγόμενο μαγιόξυλο από κορμό κυπαρισσιού, στολισμένο με μαργαρίτες, που το περιέφεραν στα χωριά τραγουδώντας.
To μαγιόξυλο θυμίζει το maypole, το γαϊτανάκι που στολίζουν οι κάτοικοι πολλών ευρωπαϊκών χωρών την Πρωτομαγιά και για τις γιορτές του θερινού ηλιοστασίου και της θερινής ισημερίας.
Photo by Annie Spratt on UnsplashΓράφει ο Άρης Σταυρίδης
Η Πρωτομαγιά γιορτάζονταν στην Ελλάδα αλλά και σε πολλές χώρες του κόσμου πολύ πριν η ημέρα αυτή γίνει συνώνυμη των εργατικών διεκδικήσεων.
Ήταν μια γιορτή για την αναγέννηση της φύσης, συνδεδεμένη με τις μυστηριακές τελετές των Ελευσίνιων και των Ανθεστήριων που στόχο είχαν να «καλοπιάσουν» τις δυνάμεις που κυριαρχούν στο σύμπαν για να είναι καλή η σοδειά και οι γέννες των ζώων.
Η διαφορά βέβαια είναι ότι στον ελλαδικό χώρο, οι γιορτές για το καλωσόρισμα της άνοιξης τοποθετούνταν κάποια στιγμή μέσα στον Μάρτιο. Τότε, οι Έλληνες ένιωθαν τα πρώτα σκιρτήματα της άνοιξης στους αγρούς και στα μποστάνια τους.
Η διαφορά βέβαια είναι ότι στον ελλαδικό χώρο, οι γιορτές για το καλωσόρισμα της άνοιξης τοποθετούνταν κάποια στιγμή μέσα στον Μάρτιο. Τότε, οι Έλληνες ένιωθαν τα πρώτα σκιρτήματα της άνοιξης στους αγρούς και στα μποστάνια τους.
Τότε, σύμφωνα με τον μύθο, η Περσεφόνη, η κόρη της Δήμητρας, ανέβαινε στον πάνω κόσμο από τον Άδη και η μητέρα της έδειχνε τη χαρά της κάνοντας τον ήλιο να λάμπει και τα σπαρτά να θεριεύουν. Η επιστροφή της Περσεφόνης στον Άδη στο τέλος του καλοκαιριού σήμαινε το τέλος της εποχής της ευωχίας και την αρχή της εποχής των ισχνών αγελάδων.
Πότε η Πρωτομαγιά έγινε… Πρωτομαγιά
Οι Ρωμαίοι είναι οι πρώτοι που υποδέχτηκαν τον Μάιο με γιορτές σε όλο το μήκος και το πλάτος της απέραντης αυτοκρατορίας τους. Τα Φλοράλια γιορτάζονταν στο τέλος του Απριλίου – αρχές Μαρτίου με θεατρικές παραστάσεις και εκδηλώσεις στις οποίες «συμμετείχαν» οικόσιτα ζώα και οι παραβρισκόμενοι επιδίδονταν σε γλέντια με παιχνίδια και φαγητό.
Τον Μάιο γιόρταζαν την άνοιξη και οι γερμανικοί λαοί, όπως και οι Κέλτες, οι οποίοι την περίοδο εκείνη μετακινούσαν τα κοπάδια από τα ποιμνιοστάσια όπου περνούσαν τους χειμερινούς μήνες στα ορεινά λιβάδια για το καλοκαίρι.
Στους εορτασμούς αυτούς σημαντικό ρόλο έπαιζαν οι φωτιές που άναβαν παντού, οι οποίες είχαν αποσκοπούσαν στο να διώξουν τα κακά πνεύματα και να φέρουν την κάθαρση, κάτι σαν τις φωτιές που άναβαν σε πολλά σημεία της Ελλάδας στις 23 Ιουνίου, παραμονή της γιορτής του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου.
Στις αρχές του 18ου αιώνα, η Καθολική Εκκλησία αγκάλιασε τους εορτασμούς της Πρωτομαγιάς οι οποίοι συνδέθηκαν με το πρόσωπο της Παναγίας. Μάλιστα, καθιερώθηκε η συνήθεια τα πορτρέτα και τα αγάλματα που εικονίζουν τη μητέρα του Χριστού να στολίζονται με στεφάνια από λουλούδια.
Η ελληνική Πρωτομαγιά
Τον ελλαδικό χώρο η Πρωτομαγιά άρχισε να γιορτάζεται σύμφωνα με όλα τα ενδεχόμενα την περίοδο της Φραγκοκρατίας. Από τότε έλκουν την καταγωγή τους τα διάφορα έθιμα που τηρούνται ακόμα σε διάφορες περιοχές της χώρας.
Ανάμεσά τους, πρωταγωνιστικό ρόλο έχει το μαγιάτικο στεφάνι, που φτιάχνονταν με κληματόβεργες, βέργες από κρανιά ή λυγαριά και στολίζονταν με κλαδιά και λουλούδια από τους κήπους. Στο στεφάνι που στερεώνονταν σε περίοπτη θέση στην είσοδο του σπιτιού, έβαζαν επίσης, σκόρδο για το «μάτι» και ένα αγκάθι για τους εχθρούς της οικογένειας.
Το στεφάνι έμενε στη θέση τους για δύο ολόκληρους μήνες, ως την παραμονή του Άι Γιαννιού στις 23 Ιουνίου, οπότε και ρίχνονταν στις φωτιές που άναβαν από άκρου εις άκρον της χώρας. Η γιορτή του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, αξίζει να σημειώσουμε, συμπίπτει (στο περίπου) με το θερινό ηλιοστάσιο, μια ημέρα που γιορτάζεται σε όλο τον κόσμο από την αυγή της ανθρωπότητας.
Πρωτομαγιά στην Κέρκυρα
Σε όλη την Ελλάδα η Πρωτομαγιά γιορτάζεται με στεφάνια που πλέκουν συνήθως οι γυναίκες και τα παιδιά κάθε οικογένειας. Στην Κέρκυρα όμως το αποτύπωμα της ιταλοκρατίας είναι ευδιάκριτο παντού, οι ντόπιοι έφτιαχναν στο παρελθόν το λεγόμενο μαγιόξυλο από κορμό κυπαρισσιού, στολισμένο με μαργαρίτες, που το περιέφεραν στα χωριά τραγουδώντας.
To μαγιόξυλο θυμίζει το maypole, το γαϊτανάκι που στολίζουν οι κάτοικοι πολλών ευρωπαϊκών χωρών την Πρωτομαγιά και για τις γιορτές του θερινού ηλιοστασίου και της θερινής ισημερίας.
ieidiseis.gr
Σχόλια