Η Ευρώπη στη «μάχη» κατά των έμφυλων στερεοτύπων - Η Ευρωπαία Επίτροπος Έλενα Ντάλι μιλά στην Athens Voice

Η νέα καμπάνια αντιμετώπισής τους σε μία περίοδο βαθέων κρίσεων

Η Ευρωπαία Επίτροπος, Έλενα Ντάλι

Κατερίνα Αγγελιδάκη


Έμφυλα στερεότυπα: Η Ευρωπαία Επίτροπος, Έλενα Ντάλι, μιλάει για τη νέα καμπάνια αντιμετώπισής τους


Ανισότητες, στερεότυπα και ταμπού με βάση το φύλο. Προβλήματα που αντιμετωπίζουν όλοι οι πολίτες, άλλοι σε μεγαλύτερο, άλλοι σε μικρότερο βαθμό. Δεν παύουν, ωστόσο, να αποτελούν μείζονος σημασίας ζητήματα στην ευρωπαϊκή κοινότητα και να απασχολούν τις αρμόδιες αρχές ως προς την αντιμετώπισή τους.

Μιλήσαμε με την Έλενα Ντάλι, Ευρωπαία Επίτροπο για την Ισότητα από την 1η Δεκεμβρίου 2019 και κάτοχο του Ευρωπαϊκού Βραβείου Ποικιλομορφίας για το έργο της στα ανθρώπινα δικαιώματα και την ισότητα σε τοπικό και διεθνές επίπεδο για τη νέα καμπάνια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την καταπολέμηση των έμφυλων στερεοτύπων, η οποία φέρει την υπογραφή της.

Η Έλενα Ντάλι μιλά στην Athens Voice για τα έμφυλα στερεότυπα και την καμπάνια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Πού στοχεύει η εκστρατεία και ποια είναι τα εμπόδια που ενδεχομένως κληθείτε να αντιμετωπίσετε στην υλοποίησή της;
Η εκστρατεία στοχεύει στα έμφυλα στερεότυπα που επηρεάζουν τόσο τους άνδρες όσο και τις γυναίκες σε όλες τις πτυχές της ζωής, συμπεριλαμβανομένης της ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, των επιλογών καριέρας και των ευκαιριών για ηγετικές θέσεις. Στόχος μας είναι να αναδείξουμε αυτά τα στερεότυπα σε πραγματικές καταστάσεις και να ενθαρρύνουμε τους ανθρώπους να επανεξετάσουν τις προοπτικές τους καταργώντας τις διακρίσεις. Για παράδειγμα, μια θεματική της εκστρατείας μας επικεντρώνεται στην οικογενειακή ζωή. Το 44% των Ευρωπαίων εξακολουθεί να πιστεύει ότι ο σημαντικότερος ρόλος της γυναίκας είναι να φροντίζει το σπίτι και την οικογένειά της.

 Ως αποτέλεσμα, οι γυναίκες φέρουν την ευθύνη της μη αμειβόμενης εργασίας- φροντίδας, θέτοντας συχνά σε κίνδυνο την καριέρα τους ή κάνοντας επιλογές καριέρας με βάση αυτές τις προσδοκίες. Ομοίως, οι άνδρες αποθαρρύνονται από ορισμένα επαγγέλματα ή από το να πάρουν γονική άδεια. Μέχρι στιγμής, η εκστρατεία έχει τύχει θετικής προσοχής από τα ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης. Αυτό έχει οδηγήσει σε ευαισθητοποίηση και ουσιαστικές συζητήσεις».

Δεδομένου ότι είναι ένα βαθιά ριζωμένο πρόβλημα στην αντίληψη του κόσμου, από πού θεωρείτε πως πρέπει να ξεκινήσετε;

Είναι ουσιαστικό να εκπαιδεύουμε τα παιδιά στο σπίτι, στα νηπιαγωγεία και στα δημοτικά σχολεία, όταν είναι ακόμα σε ηλικία που εντυπωσιάζονται εύκολα. Πρέπει επίσης να διασφαλίσουμε ότι τα κορίτσια και οι νεαρές γυναίκες εισέρχονται σε όλους τους κλάδους της εκπαίδευσης, χωρίς στερεότυπα ή δομικούς φραγμούς, και ιδιαίτερα σε κλάδους που έχουν αυξανόμενη σημασία και διαρκή επένδυση, όπως οι περιβαλλοντικοί και ψηφιακοί κλάδοι, για παράδειγμα.

 Η ιδέα ότι ορισμένες επαγγελματικές δραστηριότητες είναι αποκλειστικά για άνδρες ή για γυναίκες είναι απλώς μια προκατάληψη. Αυτά τα στερεότυπα επιβάλλουν περιορισμούς στις ελεύθερες επιλογές τόσο των γυναικών όσο και των ανδρών και αντικατοπτρίζουν ανακριβείς κοινωνικές υποθέσεις και προσδοκίες.

 Συχνά ενθαρρύνονται τα κορίτσια και οι γυναίκες να ενσωματώνουν χαρακτηριστικά φροντίδας και αγάπης, ενώ τα αγόρια ενθαρρύνονται να υιοθετήσουν ιδιότητες που συνδέονται με την έρευνα και το διανοητικό ταλέντο. Αυτοί οι κοινωνικοί και πολιτισμικοί κανόνες κατευθύνουν στη συνέχεια τα άτομα προς συγκεκριμένα μονοπάτια ζωής.

Η εκστρατεία ευαισθητοποίησής μας για την καταπολέμηση των έμφυλων στερεοτύπων παίζει ζωτικό ρόλο σε αυτήν την προσπάθεια Η αντιμετώπιση των έμφυλων στερεοτύπων δεν είναι μόνο ζήτημα κοινωνικής δικαιοσύνης, αμεροληψίας και ισότητας. Υπάρχει επίσης ένα ξεκάθαρο επιχειρηματικό κίνητρο, καθώς η αυξημένη ποικιλομορφία συμβάλλει στην ανάπτυξη και αναμένεται να έχει θετικές επιδράσεις στην παραγωγικότητα, τη μείωση της φτώχειας και την κοινωνική ένταξη. Μπορεί επίσης να λειτουργήσει ως πολιτική απάντηση στο πρόβλημα της μείωσης του εργατικού δυναμικού. Ως επιχειρήσεις και ως κοινωνίες, επιτυγχάνουμε την πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων μας μόνο αν χρησιμοποιούμε όλα τα ταλέντα μας.

Πώς σκοπεύετε να δράσετε στο εκπαιδευτικό κομμάτι για να αντιμετωπίσετε στη ρίζα τους τα στερεότυπα που γεννούνται στα μυαλά των νέων;

Η εκπαιδευτική αρμοδιότητα εμπίπτει στην αρμοδιότητα των κρατών μελών της ΕΕ. Ως Ευρωπαϊκή Επιτροπή, υποστηρίζουμε τις εθνικές και περιφερειακές αρχές στις προσπάθειές τους. Υπάρχει μια σταθερή ροή εργασιών προς την εκπαίδευση χωρίς αποκλεισμούς, καθώς συνεργαζόμαστε με τα κράτη μέλη και τους ενδιαφερόμενους φορείς μέσω ομάδων εργασίας και εμπειρογνωμόνων και συστάσεων.

 Η ισότητα των φύλων είναι ένα από τα θέματα εστίασης του Ευρωπαϊκού Χώρου Εκπαίδευσης, του κοινού οράματος της ΕΕ για την εκπαίδευση και την κατάρτιση στην ΕΕ. Προτείναμε να ενισχυθεί η ευαισθησία σε θέματα φύλου στις εκπαιδευτικές διαδικασίες και στα εκπαιδευτικά ιδρύματα- και να υποστηριχθούν τα κράτη μέλη όσον αφορά την αμφισβήτηση και την κατάρριψη των έμφυλων στερεοτύπων.

Εργαζόμαστε επίσης προς την κατεύθυνση της σωστής ισορροπίας των φύλων στις ηγετικές θέσεις, μεταξύ άλλων και στα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Επιπλέον, το σχέδιο δράσης για την ψηφιακή εκπαίδευση (2021-2027) είναι αφιερωμένο στη μείωση του χάσματος μεταξύ των φύλων στα STEM, αντιμετωπίζοντας την έλλειψη συμμετοχής των κοριτσιών στις ΤΠΕ μέσω διαφόρων πρωτοβουλιών, όπως το έργο Girls go Circular.

Πώς φτάσαμε σε αυτό το σημείο ως κοινωνία; Οι παράγοντες που δημιούργησαν τα στερεότυπα πώς θα καταπολεμηθούν;
Η ευαισθητοποίηση και η κατάρριψη των στερεοτύπων δεν αποτέλεσε ποτέ πολιτική προτεραιότητα στις ανδροκρατούμενες κοινωνίες. Δεν υπάρχει ούτε μία κυβέρνηση στην Ευρώπη σήμερα που θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι δεν απαιτείται καμία προσπάθεια για την προστασία των δικαιωμάτων των γυναικών.

 Οι έμφυλες ανισότητες εξακολουθούν να είναι ευρέως διαδεδομένες στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η πρόοδος όσον αφορά την ισότητα των φύλων δεν είναι ούτε αναπόφευκτη ούτε μη αναστρέψιμη. Ένας από τους ρόλους του Ευρωπαίου Επιτρόπου Ισότητας είναι να ενθαρρύνει και να βοηθήσει τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν και να προωθήσουν μια αποτελεσματική Ένωση Ισότητας μέσω διαφόρων προγραμμάτων, αντιμετωπίζοντας έτσι καταστάσεις στις οποίες οι γυναίκες υφίστανται διακρίσεις και στερεότυπα και για άλλους λόγους. 

Για παράδειγμα, οι νομοθετικές πρωτοβουλίες της Επιτροπής στον τομέα της ισότητας των φύλων θέτουν ελάχιστα πρότυπα που είναι ρεαλιστικά εφικτά από τα κράτη μέλη που υστερούν σε σχέση με τον μέσο όρο, ενώ επιτρέπουν σε άλλα κράτη μέλη να προχωρήσουν περισσότερο.

Θεωρείτε πως υπάρχει περίπτωση να δρα κάποιος στερεοτυπικά και να μην το καταλαβαίνει;
Φυσικά, και είναι ακόμη πιο ύπουλο, καθώς το άτομο αυτό σίγουρα θα διαιωνίσει λανθασμένες υποθέσεις και προσδοκίες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε σεξισμό ή διακρίσεις ή αυτοπεριορισμό. Επίσης, τα υποσυνείδητα στερεότυπα είναι πολύ πιο βαθιά ριζωμένα και διαδεδομένα από ό,τι θα μπορούσαμε να φανταστούμε. 

Όταν οι άνθρωποι σκέφτονται έναν αστροναύτη, έναν επιστήμονα ή έναν στρατηγό του στρατού, πολύ συχνά σκέφτονται έναν άνδρα. Αυτά τα στερεότυπα παραμένουν μαζί μας σήμερα, παρόλο που δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον οποίο οποιοσδήποτε από αυτούς τους ρόλους δεν θα μπορούσε να καλυφθεί από μια γυναίκα. Πολύ συχνά οι γυναίκες και οι άνδρες παραμένουν δέσμιοι ξεπερασμένων στερεοτύπων και προσδοκιών για τους κοινωνικούς ρόλους. Όλοι μας έχουμε να παίξουμε το ρόλο μας στην επίτευξη αλλαγής, αλλά αυτό θα συμβεί μόνο αν οι άνθρωποι αντιδρούν όταν βιώνουν σεξιστικό λόγο ή συμπεριφορά. Αυτός είναι άλλος ένας λόγος για τον οποίο η εκστρατεία μας για την καταπολέμηση των έμφυλων στερεοτύπων είναι απαραίτητη.


Τι σκοπεύετε να κάνετε για τις ανισότητες στις μισθολογικές διαφορές των φύλων;
Η αρχή ότι οι γυναίκες και οι άνδρες πρέπει να λαμβάνουν ίση αμοιβή για την ίδια εργασία ή για εργασία ίσης αξίας κατοχυρώνεται στις ευρωπαϊκές συνθήκες από το 1957. Ωστόσο, οι μισθολογικές ανισότητες εξακολουθούν να υφίστανται. Η έλλειψη διαφάνειας στις αμοιβές είναι ένα από τα βασικά εμπόδια στην επιβολή της αρχής της ίσης αμοιβής. Δημιουργεί μια γκρίζα ζώνη που ευνοεί τη διαιώνιση των έμφυλων προκαταλήψεων στις αμοιβές. 

Τον Δεκέμβριο του 2022, το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο κατέληξαν σε πολιτική συμφωνία που επιβάλλει τη διαφάνεια των αμοιβών για την αντιμετώπιση του μισθολογικού χάσματος μεταξύ γυναικών και ανδρών. Μόλις τεθεί σε εφαρμογή, η οδηγία για τη διαφάνεια των αμοιβών θα εισαγάγει μέτρα για τον εντοπισμό των διακρίσεων στις αμοιβές λόγω φύλου και θα διευκολύνει τα θύματα να διεκδικήσουν το δικαίωμά τους για ίση αμοιβή. 

Το μισθολογικό χάσμα μεταξύ ανδρών και γυναικών πρέπει να αντιμετωπιστεί από πολλαπλές οπτικές γωνίες και γι' αυτό η παρούσα οδηγία αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης δέσμης μέτρων. Αυτό περιλαμβάνει την εφαρμογή της οδηγίας για την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, την υιοθέτηση της στρατηγικής για τη φροντίδα, τις κλαδικές πρωτοβουλίες για την καταπολέμηση των στερεοτύπων και την εφαρμογή της οδηγίας για την ίση εκπροσώπηση των φύλων στα διοικητικά συμβούλια των μεγάλων εισηγμένων εταιρειών της ΕΕ.

athensvoice.gr